GIỚI THIỆU

Quảng Nam: Buồn vui ở các làng nghề nước mắm cổ truyền

Tam Thanh chuyển mình mạnh mẽ

Nghề làm nước mắm truyền thống ở xã Tam Thanh (tp. Tam Kỳ, Quảng Nam) có từ rất lâu đời với thương hiệu nổi tiếng mang tên xã. Trải qua nhiều thăng trầm nhưng sản phẩm này vẫn giữ được hương vị đặc trưng truyền thống. Tam Thanh hiện có hơn 40 hộ chế biến nước mắm, trong đó có 2 hợp tác xã. Hình thức sản xuất, chế biến theo quy trình thủ công truyền thống, không sử dụng bất cứ chất bảo quản hay chất phụ gia nào. Nguyên liệu để tạo nên nước mắm là cá cơm. Cá cơm sau khi thu mua về được đưa vào vại muối với phương thức được truyền lại qua bao đời.

Cá cơm được thu mua từ biển Tam Thanh sau đó được đưa vào vại muối theo phương pháp truyền thống.

Xã Tam Thanh đã chọn sản phẩm nước mắm để triển khai chương trình OCOP với quyết tâm mở ra hướng đi mới nhằm lưu giữ và phát huy giá trị làng nghề truyền thống này trong thời gian tới. Nhiều hộ làm mắm đã nắm bắt ý tưởng mới về kinh doanh, nâng cao chất lượng sản phẩm, cải tiến bao bì, mẫu mã, làm tốt công tác quảng bá sản phẩm bằng nhiều hình thức khác nhau để tiếp cận và có chỗ đứng trên thị trường.

Ông Lê Ngọc Ty, Phó Chủ tịch xã Tam Thanh, cho biết, làng nghề nước mắm truyền thống Tam Thanh đã dần phát triển thương hiệu ra thị trường, nhờ vậy nhiều hộ dân đã vươn lên thoát nghèo, có nguồn thu nhập ổn định và giải quyết được công ăn việc làm cho nhiều lao động địa phương: “Địa phương sẽ tạo điều kiện cho các cơ sở nước mắm quảng bá hình ảnh mỗi khi có các sự kiện như hội chợ xuân, hội chợ sản phẩm nông nghiệp, các hội thảo có liên quan… Đây cũng là một trong những kênh quảng bá, giới thiệu sản phẩm rất có hiệu quả đối với làng nghề nước mắm Tam Thanh”.

Hà Quảng lo thất truyền nghề làm mắm

Trước đây, làng nước mắm truyền thống Hà Quảng ở phường Điện Dương (thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam) có khoảng 50 hộ sản xuất nhưng nay còn trên 20 hộ, trong đó có 7 hộ thường xuyên sản xuất. Chủ yếu vì tiếc nghề truyền thống và thương hiệu mắm ngon nức tiếng nên người dân vẫn cố gắng bám giữ. Vì với họ, con cá, hạt muối và cái chum là minh chứng cho thuở hoàng kim của một làng nghề, cũng là chút niềm vui ở tuổi ngoài ngũ tuần.

Hiện nay, làng nước mắm Hà Quảng còn khoảng 20 hộ bám nghề truyền thống.

Ngư dân kéo cá về mẻ nào thì bà Trần Thị Thuận mua về muối ngay mẻ đó, khi thiếu nguyên liệu thì vào Hội An, Duy Xuyên, Thăng Bình tìm mua. Bên cạnh đó, cơ sở bà Thuận còn nhận thu mua nước mắm của người dân sản xuất nhỏ lẻ trong vùng để tiêu thụ. Vì vậy, nước mắm Hà Quảng luôn kịp đáp ứng nhu cầu của thị trường. “Vì tôi sản xuất quy mô lớn nên cứ mỗi sáng phải tranh thủ muối cá lúc còn tươi. Nguyên liệu phải là loại cá cơm than, kết hợp với muối Sa Huỳnh theo tỷ lệ 3 cá 1 muối và ủ trong chum ít nhất 6-8 tháng mới có thể dùng được” – bà Thuận vừa cho cá vào chum vừa vui vẻ nói.

Điều trăn trở lớn nhất của người dân làng Hà Quảng lúc này là nơi sản xuất và không có người kế nghiệp. Bởi vì nơi đây thuộc diện di dời giải tỏa để xây dựng khu du lịch ven biển, hầu hết những hộ làm mắm sẽ được tái định cư tập trung thành một làng chài nhưng ở nơi mới có diện tích hạn hẹp, không thuận tiện để duy trì nghề làm mắm.

Bà Thuận cho biết, bà sẽ đầu tư xây dựng cơ sở vật chất khang trang và vệ sinh hơn, chú trọng tạo ra chất lượng nước mắm thơm ngon, có bao bì, nhãn mác rõ ràng để sản phẩm đến gần hơn với người tiêu dùng. Hi vọng, sau này khi di dời xưởng mắm đến nơi sản xuất tập trung, thì mọi người vẫn nhớ đến thương hiệu mắm Hà Quảng mà ủng hộ.

Nhà ông Nguyễn Xẹo, bà Phùng Thị Năm, bà Ngô Thị Mang… chỉ làm cầm chừng vài chum mắm. Họ quan niệm làm mắm tuy khó nhọc, vất vả, lợi nhuận không cao, nhưng cũng từng là nghề nuôi sống cả gia đình nên hàng ngày vẫn cặm cụi với nó. “Ai học nghề thì tôi sẵn sàng chỉ dạy, chứ lớp người trẻ ở đây không ai làm mắm, vì đổ xô về các khu công nghiệp, khu resort làm khỏe hơn và có thu nhập ổn định. Tôi mà chết thì nhà tôi cũng chẳng ai kế nghiệp” – ông Nguyễn Xẹo buồn bã nói.

Cửa Khe sống khỏe với nghề làm mắm

Ông Nguyễn Thanh Hải – Trưởng Ban quản lý làng nghề nước mắm cho biết, làng nghề nước mắm Cửa Khe ở xã Bình Dương (huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam) đã tồn tại hơn 100 năm. Trải qua biết bao thăng trầm, khó khăn nhưng người dân nơi đây vẫn bám nghề và làm cho làng nghề nước mắm truyền thống không ngừng vươn xa.

“Làm nước mắm truyền thống khá vất vả, từ khâu chọn mua cá, đến muối cá, lọc mắm… qua nhiều công đoạn khá công phu và tốn nhiều thời gian. Song bà con nông dân ở đây yêu nghề, chịu khó quyết tâm giữ làng nghề truyền thống của cha ông để lại…” – ông Hải chia sẻ.

Làng Cửa Khe hiện có 65 hộ làm nghề chế biến nước mắm. Ban quản lý làng nghề nước mắm Cửa Khe được thành lập từ năm 2011, đến nay thu hút 9 cơ sở sản xuất lớn tham gia. Mỗi năm, làng nghề nước mắm Cửa Khe bán ra thị trường 120.000-150.000 lít, với giá bán 50.000-60.000 nghìn đồng/lít tùy loại.

“Hàng năm, cơ sở của tôi bán ra thị trường hơn 10.000 lít nước mắm, với giá bán trung bình 50.000 đồng/lít. Cũng nhờ làm nước mắm Cửa Khe mà tôi nuôi con ăn học đến nơi đến chốn, mua sắm vật dụng trong nhà, xây dựng được nhà cửa khang trang” – bà Tám, chủ cơ sở nước mắm Tám Tươi, cho hay.

Nước mắm truyền thống Cửa Khe vẫn “sống tốt, sống khỏe” nhờ có hướng đi đúng đắn, không chạy theo số lượng mà chú trọng đến chất lượng sản phẩm.

Bà Lê Thị Lợi, chủ cơ sở nước mắm Bà Lợi, cho biết, mặc dù giá nước mắm của làng nghề cao hơn so với các loại nước mắm công nghiệp khác nhưng khách hàng rất ưa chuộng, nhiều khi không có đủ để cung cấp, nhất là dịp Tết. Hiện tại, cơ sở sản xuất nước mắm của gia đình bà Lợi có 5 lao động thường xuyên, với mức lương trung bình 5-6 triệu đồng/người/tháng. Mỗi năm, cơ sở sản xuất 7.000- 8.000 lít, doanh thu khoảng 350 triệu đồng, lãi 150-180 triệu đồng. “Các hộ dân sản xuất nước mắm ở đây đã được tập huấn về quy trình sản xuất nước mắm sạch, đảm bảo VSATTP. Sản phẩm ngày càng đạt các yêu cầu khắt khe của thị trường, chúng tôi không chạy đua theo số lượng, giá cả mà chỉ chú trọng đến chất lượng sản phẩm, với phương châm “sức khỏe của người tiêu dùng” là trên hết, nên chúng tôi tự hào đã góp phần phát triển bền vững cho làng nghề” – bà Lợi hồ hởi nói

Sản xuất theo chuỗi khép kín truyền thống, cộng với hương vị mặn mòi, thơm ngon, tinh khiết, nước mắm Cửa Khe đã được người tiêu dùng nồng nhiệt đón nhận và đã có mặt ở nhiều siêu thị như Co.op Mart, Big C và một số tỉnh thành trong cả nước như Đà Nẵng, Hà Nội và tp. Hồ Chí Minh.

Bài và ảnh: tổng hợp từ internet

 

DOANH NGHIỆP