“Ai cũng chọn việc nhẹ nhàng, gian khổ sẽ dành phần ai” – một đoạn lời bài hát ‘Một đời người, một rừng cây’ của nhạc sỹ Trần Long Ẩn là đủ súc tích để nói đến những công sức, trí tuệ và sự ủng hộ mà họ tự nguyện cống hiến cho ngành sản xuất nước mắm truyền thống (NMTT)
Có những việc phải nghĩ đến lợi ích cái chung lớn hơn cái riêng. Phải có những con người hy sinh lợi ích bản thân vì lợi ích của hàng triệu người. Có những con người có những “niềm tin” và “sứ mệnh” lớn lao trong cuộc đời.
Nhân dịp Hiệp hội NMTT Việt Nam tiến hành Đại hội đại biểu toàn quốc nhiệm kỳ II (2025-2030) vào ngày 24/10/2025 tại Hà Nội, tôi xin được viết mấy dòng, dưới quan sát cá nhân trong suốt quãng thời gian rất dài được làm tiếp xúc, làm việc cùng các cô, các chú, như một lời bày tỏ lòng biết ơn đến sự giúp đỡ, yêu thương, ủng hộ của họ dành cho NMTT.
Sau cơn “bão” asen, các nhà sản xuất NMTT lớn đã tập hợp nhau lại và cùng nhau lập ra ngôi nhà chung: Hiệp hội NMTT Việt Nam.
Một phần nhỏ quá trình gian truân thành lập hiệp hội, có thể xem trong link này
https://nld.com.vn/thoi-su/nuoc-mam-truyen-thong-tran-ai-lap-hiep-hoi-20190313224350087.htm
Đường đi nước bước từ Ban vận động thành lập Hiệp hội đến khi nhận được quyết định công nhận về mặt chính danh, tổ chức được đại hội thành lập, thì chỉ những người trong cuộc mới thấu hiểu hết sự gian truân, khốc liệt của nó, và cũng mới thấy được các chuyên gia, ‘bà đỡ, ông đỡ’ đã tận tâm như thế nào. Ví họ như những “bà đỡ, ông đỡ” bởi vì sự dốc sức, dốc tâm vì để bảo vệ, giúp đỡ cho NMTT, hy sinh lợi ích riêng và đôi khi đối mặt với rất nhiều rủi ro và phiền hà. Và dưới đây là một vài trong số những “bà đỡ, ông đỡ” đó.
Tiến sĩ Trần Thị Dung: Có lẽ những ai quan tâm đến NMTT sẽ biết cô. Gõ tên cô trên Google sẽ ra rất nhiều bài báo nói về tinh thần xả thân vì NMTT của cô, dưới góc độ là chuyên gia. Là người được học, làm việc, tiếp xúc với cô cả ngót chục năm, lúc nào tôi cũng cảm nhận được sự tận tâm và trái tim hết mình vì nghề NMTT của cô. Nếu không có cô, có lẽ NMTT đã không thể trụ được đến ngày hôm nay, trước sức mạnh của các cơn “bão” trong ngót cả chục năm vừa qua.
TS. Trần Thị Dung chia sẻ trên báo: “Xin được bày tỏ rằng tôi đã nghỉ hưu rồi. Cuộc đời tôi thế là đã an bài, không còn gì phải lo toan nữa. Nhưng mấy chục năm trong nghề nước mắm, tôi không thể ngồi im nhìn người ta làm loạn cái nghề của cha ông để lại. Bao nhiêu ngư dân đang ngày đêm bám biển, chịu đựng sóng gió, chịu đựng các cú tấn công của lũ cướp biển, vừa để khai thác cá nuôi sống bản thân và gia đình, vừa để bám biển giữ yên bờ cõi. Các ngư dân đang sống nhờ bán cá cho hơn 2.800 hộ dân và doanh nghiệp làm nghề nước mắm. Thế mà có những người đang tâm làm cái dự thảo tiêu chuẩn này. Thực sự mình không thể tưởng tượng nổi”…
Cô Hồ Kim Liên, Chủ tịch Hiệp hội NMTT Việt Nam, Chủ tịch HĐQT Cty CP Thương mại Khải Hoàn, thường ít xuất hiện trên báo chí, nhưng tinh thần xả thân, làm việc vì cái chung, dẫn dắt Hiệp hội Nước mắm truyền thống Việt Nam trong suốt từ thời thành lập Ban vận động đến hết nhiệm kỳ vừa rồi, ai trong Ban Chấp hành cũng nể phục. Hiệp hội khó khăn về tài chính, nguồn lực, số lượng đơn vị tích cực tham gia đóng góp vì cái chung cũng không nhiều, phải có tâm lắm, phải hy sinh lợi ích bản thân lắm mới làm được như cô. Cô Kim Liên cùng với cô Nguyễn Thị Tịnh (Giám đốc Cty TNHH SX & KD NM Thanh Quốc) là hiện thân của những “bông hồng thép”- hào sảng và quyết đoán.
Nhà báo Vũ Kim Hạnh (Chủ tịch Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao, nguyên Tổng biên tập báo Tuổi trẻ): Những việc làm, sự yêu thương, đóng góp của cô Kim Hạnh với NMTT sẽ không thể kể hết trong một bài viết. Tận tâm, minh triết, sâu sắc, khoa học, dốc hết trái tim… là những điều các nhà sản xuất nước mắm cảm nhận về tình cảm của cô Kim Hạnh dành cho ngành sản xuất nhỏ bé nhưng không thế thiếu trong nền ẩm thực của nước nhà và bản đồ gia vị ẩm thực thế giới.
Chuyên gia Vũ Thế Thành: Nhà khoa học vị nhân sinh. Một góc rất nhỏ về chú và NMTT có thể đọc ở bài
https://nuocmamlegia.com/ong-than-nuoc-mam.html
Có một điều chắc chắn khẳng định, nếu không có chú Thành, chắc chắn NMTT không vượt qua được cơn bão “Arsen” . Xin được trích dẫn lại bối cảnh lúc bấy giờ:
Chuyện kể lại được trích đăng trong cuốn sách “Chuyện đời nước mắm” như sau: “Khi ấy tôi đang ở Đà Lạt, đọc báo thấy Masan kiến nghị thanh tra thạch tín (Arsenic) trong nước mắm, thoạt đầu tôi tưởng đâu báo chí lại “cây đè điện giựt” vì arsenic trong thủy sản vô hại mà.
Chỉ đến khi bà Hồng Minh gọi phone ”Ông có về Sài Gòn ngay không, gỡ giùm cái vụ nước mắm, người ta đang vu cho nước mắm nhiếm thạch tín, giết nguyên cả nghề đây này…” Bà Hồng Minh trước đây là Thứ trưởng Bộ Thủy sản, yêu nghề, yêu tôm cua cá mực. Dù ăn..chay trường nhưng hễ ai đụng tới thủy sản thì không yên với bà.
Chưa đầy 2 tiếng sau tôi viết xong bài “ Kiểm tra arsenic trong nước mắm là vô nghĩa”
Viết xong gửi liền cho bà Kim Hạnh nhờ đăng ở tờ báo nào lớn một chút cho có dư luận và còn cẩn thận dặn, cố giữ nguyên phần tài liệu tham khảo vì đây là chuyện khoa học.
Bà Kim Hạnh thì báo chí ai cả biết, trước đây là Tổng biên tập báo Tuổi Trẻ. Bà Hạnh chạy ngược xuôi hết hai ngày vì bài báo đó mà không xong vì bị từ chối. Bà “trùm” báo chí, học trò, đàn em đầy rẫy mà trong ngành cũng phải thẹn.
Tối hôm đó, một người quen phone: “Chú chịu đăng báo online không? Báo nhỏ thôi, nhưng báo này chịu chơi, không cắt xén…” Nửa tiếng sau, bài xuất hiện trên tờ Người đồng hành (nguoidonghanh.vn)
Cho tới giờ, tôi vẫn không biết Ban biên tập và phóng viên Người đồng hành là những ai. Viết vài dòng hậu sự này, thay cho lời cảm tạ họ”… (Trích trang 20, sách Chuyện đời nước mắm- Bình Yên và Bão Tố, tác giả Vũ Thế Thành)
Cô Nguyễn Thị Hồng Minh, nguyên Thứ trưởng Bộ Thủy sản: Về những sự tận tâm của cô với NMTT có thể cảm nhận được qua báo và câu chuyện về arsen ở trên. Cô ăn chay và trong các phát biểu của mình tôi ấn tượng với câu nói: “Tôi ăn chay, tôi không có tí dính dáng gì đến lợi ích của NMTT. Tôi nói vì lẽ phải, vì trái tim.” Không có cô, chẳng biết giờ NMTT sẽ ra sao?
Tiến sĩ Nguyễn Thị Việt Anh và Tiến sĩ Nguyễn Mạnh Dũng: Những chuyên gia vô cùng tận tâm, đồng hành cùng Hiệp hội và bà con. Giúp đỡ cho Hiệp hội NMTT, không những không có lương mà các cơ hội, dự án sẽ bị cắt đi (vì yếu tố nhạy cảm). Họ đã hy sinh lợi ích riêng để bảo vệ NMTT.
Chú Đặng Thành Điểm (Giám đốc Cty TNHH SX KD NM Hưng Thịnh Phú Quốc): Một con người tuy tuổi đứng hàng cao nhất trong số các doanh nhân trong Hiệp hội nhưng luôn hào sảng, sẵn sàng đóng góp mọi khoản kinh phí cho hoạt động Hiệp hội mà không cần được gợi ý về số tiền cần ủng hộ, vì mọi người biết rằng, nếu có gợi ý thì bao giờ chú cũng hỗ trợ nhiều hơn thế!
Một điều lo lắng là theo thời gian, sức khỏe các “bà đỡ, ông đỡ” yếu đi, rồi quy luật cuộc đời, sau này thiếu họ, ai sẽ là người đứng ra “bảo vệ, gánh vác” để NMTT còn có cơ hội tồn tại?
Thay mặt bà con, những nhà sản xuất NMTT, xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến các cô chú – những “bà đỡ, ông đỡ” của NMTT – những người đồng hành bằng công sức, trí tuệ và tài chính để Hiệp hội lớn mạnh như ngày hôm nay mà trong khuôn khổ bài viết nhỏ này tôi không thể liệt kê hết được!.
Lê Ngọc Anh
Giám đốc Cty TNHH TP &TMDV Lê Gia