Nghề khai thác hải sản thành phố cần đẩy nhanh chuyển đổi số để phù hợp với xu thế khi hầu hết mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế – xã hội đều có chuyển biến về số hóa.
Chuyển động… chậm
Các chủ tàu cá trên địa bàn thành phố Đà Nẵng thời gian qua đã tích cực chuyển đổi số và tận dụng tiện ích. Ngư dân Võ Công Thảo (thôn Đông Tuần, xã đảo Tam Hải), chủ tàu lưới vây QNa-90190 cho biết, cài đặt, sử dụng nhật ký khai thác điện tử (eCDT VN) đem lại nhiều tiện ích.
Trước đây, khi làm thủ tục xuất cảng để đi đánh bắt hải sản, ông Thảo phải mang theo nhiều giấy tờ, đôi khi bị ướt do trời mưa, bất tiện. Nay, dùng eCDT VN, chỉ cần thao tác trên điện thoại thông minh, các thủ tục được giải quyết nhanh chóng, minh bạch.
Ngoài thủ tục xuất, nhập cảng, eCDT VN còn giúp ông Thảo ghi nhật ký khai thác hải sản trên biển bằng điện thoại cầm tay. Sản lượng đánh bắt, chủng loại hải sản, tọa độ ngư trường… đều được nhập trực tiếp và cập nhật đến ngành chức năng.
Tuy vậy, số lượng ngư dân sử dụng nhật ký khai thác điện tử chưa đạt như kỳ vọng. Nhiều ngư dân chưa quen với yêu cầu số hóa nghề cá.
Thay vì ghi nhật ký khai thác hải sản điện tử ngay trên biển, nhiều chủ tàu vào đến bờ mới ghi… hồi ký chuyến biển, không đúng quy định của Luật Thủy sản và gây ách tắc về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo, không đúng quy định để gỡ “thẻ vàng” thủy sản.
Việc này còn dẫn đến hệ lụy là ngành chức năng không có cơ sở để cấp giấy xác nhận nguyên liệu hải sản khai thác (SC) và giấy chứng nhận nguồn gốc hải sản sau khai thác (CC) cho doanh nghiệp chế biến hải sản xuất khẩu.
Một bất cập nữa là hiện nay, việc tiếp nhận và giải quyết các hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhận an toàn kỹ thuật tàu cá, giấy chứng nhận đăng ký tàu cá, giấy phép khai thác hải sản, giấy chứng nhận an toàn vệ sinh thực phẩm tàu cá… vẫn còn thực hiện bằng hình thức trực tiếp gây tốn thời gian cho ngư dân, tốn thêm thời gian để cán bộ thủy sản cập nhật các dữ liệu nói trên vào cơ sở dữ liệu quốc gia nghề cá Vnfishbase.
Ông Huỳnh Thế Điểu, Chủ tịch Nghiệp đoàn nghề cá Tam Quang cho biết, trên địa bàn Tam Quang (nay sáp nhập vào xã Núi Thành) có rất ít chủ tàu cá sử dụng eCDT VN.
Nguyên nhân là thời gian qua, sản lượng hải sản ngư dân đánh bắt được còn ít, hiệu quả kinh tế thấp nên không chi 14 triệu đồng để sử dụng eCDT VN. Trong khi đó, đôi khi ngư dân không cập nhật được thông tin qua eCDT VN do mạng internet trên biển chập chờn.
“Tiện ích của eCDT VN là rất rõ. Nhà nước cần hỗ trợ kinh phí giúp ngư dân sử dụng eCDT VN và yêu cầu các nhà mạng cung cấp dịch vụ tối ưu hóa kết nối internet. Hiện nay chưa có quy định bắt buộc ngư dân phải sử dụng eCDT VN, ngành chức năng nên có quy định bắt buộc để chuyển đổi số đồng bộ cho nghề cá”, ông Điểu nói.
Hướng đi tất yếu
Toàn thành phố có 4.148 tàu, thuyền đánh bắt hải sản. Đáng mừng là đến nay, ngành thủy sản đã cập nhật đầy đủ 100% tàu thuyền và căn cước công dân của chủ tàu, thuyền vào hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia nghề cá VNfishbase. Vnfishbase là cơ sở dữ liệu trực tuyến và đồng bộ cho quản lý thông tin về đăng ký, đăng kiểm tàu cá, hạn ngạch khai thác hải sản, giấy phép khai thác hải sản; dữ liệu về cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão; dữ liệu về nhật ký, báo cáo khai thác; xác nhận nguyên liệu hải sản khai thác; chứng nhận nguồn gốc hải sản khai thác… Đây là cơ sở dữ liệu toàn diện để quản lý nghề cá chặt chẽ.
Ông Nguyễn Hoàng Dũng, cán bộ Chi cục Biển đảo và thủy sản (Sở Nông nghiệp và Môi trường) phụ trách Văn phòng kiểm soát nghề cá tại cảng cá Tam Quang (xã Núi Thành) cho biết, không chỉ là bước tiến trong cải cách thủ tục hành chính, số hóa nghề cá còn mang ý nghĩa chiến lược.
Việc ghi chép minh bạch, truy xuất nguồn gốc hải sản rõ ràng sẽ giúp Việt Nam gỡ bỏ “thẻ vàng” thủy sản của Ủy ban châu Âu. Khi đó, thủy sản xuất khẩu của ngư dân thành phố sẽ mở rộng cánh cửa vào các thị trường lớn, tạo nguồn thu ổn định và bền vững hơn.
Trong thời gian tới, ngành thủy sản thành phố sẽ đẩy nhanh tuyên truyền vận động; tập huấn hỗ trợ kỹ thuật để ngư dân mạnh dạn ứng dụng công nghệ số.
“Số hóa nghề cá là con đường nhanh, ngắn để phát triển nghề cá có trách nhiệm, hướng đến phát triển bền vững”, ông Dũng nói.
Theo Phó Chủ tịch UBND thành phố Trần Nam Hưng, số hóa nghề cá là hướng đi tất yếu của Đà Nẵng, vì minh bạch, an toàn và hiệu quả. Đây không chỉ là chuyển biến về thủ tục hành chính mà quan trọng hơn là thay đổi về tư duy để ngư dân hành động theo hướng hiện đại, hội nhập.
Áp dụng công nghệ số sẽ giúp ngành nông nghiệp nắm chính xác thực trạng, thế mạnh, tiềm năng, dư địa nghề cá để từ đó đề xuất UBND thành phố có cơ chế, chính sách hỗ trợ ngư dân; khắc phục các hạn chế; nhân rộng các điển hình tiên tiến để thúc đẩy phát triển sâu rộng nghề cá theo hướng lớn mạnh, bền vững.
Trước mắt, ngành thủy sản cần có giải pháp giảm dần tàu cá hoạt động ven bờ; chuyển từ nghề cá ven bờ sang nuôi trồng thủy sản trên biển; bảo vệ nguồn lợi, bảo vệ đa dạng sinh học, sinh thái biển; khuyến khích ngư dân cải hoán tăng công suất cho tàu cá để nâng cao năng lực đánh bắt hải sản và bảo quản tốt hơn hải sản sau khi đánh bắt để nâng cao giá trị, nâng cao hiệu quả kinh tế sau mỗi chuyến biển.
Việt Nguyễn
Báo Đà Nẵng